W dniach 1-6 września 2024 roku w malowniczym Longyearbyen odbędzie się wyjątkowe święto literatury – Festiwal Literacki 2024. To niepowtarzalna okazja, by zanurzyć się w świat słowa pisanego w otoczeniu surowej, ale zachwycającej przyrody Północy. Przez sześć dni miasto stanie się miejscem spotkań z wybitnymi pisarzami oraz gośćmi specjalnymi.
Muzeum Svalbard, które w tym roku przejmuje główną odpowiedzialność za program, zaprezentowało główny temat festiwalu. Jest nim WYSPA: więzienie i wolność. Oprócz literatury norweskiej i Svalbardu, wydarzenie będzie miało wyraźniejszy nordycki charakter niż zwykle, z naturalnym naciskiem na Grenlandię i Islandię. Nie zabraknie również polskiego akcentu. Zaproszenie na festiwal otrzymał bowiem nasz rodak, poeta Leszek Nord. Wiersze przetłumaczone na język norweski odczyta Anelli Ylitalo Ottem.
Festival Literacki 2024 w Longyearbyen: goście specjalni
Jón Kalman Stefánsson
Jón Kalman Stefánsson (ur. 1963 w Reykjaviku) jest jednym z największych żyjących islandzkich pisarzy i ulubieńcem krytyków oraz czytelników zarówno w krajach nordyckich, jak i na całym świecie. Znany jest z pisania powieści poruszających fundamentalne pytania życiowe, utrzymanych w patetycznym stylu.
Stefánsson debiutował jako poeta w 1988 roku, ale to trylogia o Chłopcu z lat 2010 przyniosła mu międzynarodowy przełom. Jego powieści zostały przetłumaczone na 27 języków, a on sam był czterokrotnie nominowany do Nagrody Literackiej Rady Nordyckiej. Otrzymał również nagrodę P.O. Enquista oraz Wielką Islandzką Nagrodę Literacką.
Dordi Strøm
Zwyciężczyni Nagrody Słuchaczy za Powieść Roku 2024.
Strøm jest scenografką, projektantką kostiumów i pisarką. Zadebiutowała jako autorka w 2021 roku powieścią Flog, a Nagrodę Słuchaczy zdobyła za swoją drugą powieść Odel (2023). Książka balansuje między światem baśniowym a ziemskim i otrzymała znakomite recenzje.
Nagroda Słuchaczy za Powieść Roku jest przyznawana przez NRK P2, gdzie sześciu słuchaczy dyskutuje i wspólnie decyduje, kto otrzyma tę coroczną nagrodę. To już czwarty rok z rzędu, kiedy zwycięzca jest częścią festiwalowego programu.
Oliver Lovrenski
Oliver Lovrenski (ur. 2003) ma chorwackie korzenie i dorastał w Oslo. Zadebiutował powieścią Da vi var yngre (Gdy byliśmy młodsi) w 2023 roku, która spotkała się z fantastycznym przyjęciem. Lovrenski otrzymał Nagrodę Księgarzy w 2023 roku, a książka miała nakład 60 000 egzemplarzy w roku wydania.
Lovrenski został także laureatem Debiutanckiej Nagrody Aschehouga i Nagrody Artystycznej Miasta Oslo, a także był nominowany do Nagrody Brage, Debiutanckiej Nagrody Tarjei Vesaasa oraz Nagrody Słuchaczy. Powieść została sprzedana do 14 krajów.
Kim Leine
Kim Leine to nagradzany pisarz, który dorastał w Seljord w Telemarku, zanim w wieku 17 lat przeprowadził się do Danii. Przez 15 lat mieszkał na Grenlandii, co ma znaczący wpływ na jego twórczość. Leine pisze po duńsku i samodzielnie tłumaczy swoje książki na język norweski. Zdobył wiele nagród za swoją twórczość, a w 2013 roku otrzymał Nagrodę Literacką Rady Nordyckiej za książkę Prorocy z fiordu wieczności.
Leine zadebiutował powieścią wspomnieniową Kalak (2007), która została przeniesiona na ekran, a film można zobaczyć w kinach w tym roku. Podczas festiwalu Leine poprowadzi rozmowę o swoim pisarstwie, zaprezentuje pokaz filmu oraz przeczyta dla najstarszych dzieci w przedszkolach w mieście.
Ruth Lillegraven
Ruth Lillegraven (ur. 1978) pochodzi z Granvin w Hardangerze, gdzie obecnie mieszka. Zadebiutowała jako pisarka w 2005 roku i od tego czasu napisała wiele książek dla dzieci i dorosłych w różnych gatunkach.
W 2013 roku zdobyła Nagrodę Brage za tomik poezji Urd i otrzymała znakomite recenzje za swoje psychologiczne thrillery. Obecnie Lillegraven pracuje nad Klodeklubben, nową serią detektywistyczną dla dzieci, dotyczącą klimatu i środowiska, zilustrowaną przez Jensa Kristensena.
Podczas festiwalu Lillegraven przeczyta fragmenty powiązanej ze Svalbardem książki Atlanten w Muzeum Svalbardu. Ponadto poprowadzi rozmowę na temat swojej twórczości oraz spotka się z najmłodszymi uczniami szkoły w Longyearbyen.
Trygve Skaug
Trygve Skaug (ur. 1985) to norweski autor tekstów, muzyk i poeta pochodzący z Trøgstad. Skaug jest jednym z najlepiej sprzedających się poetów w Norwegii, z prawie 200 000 obserwujących na Instagramie. Jego teksty są szeroko udostępniane, a w 2017 roku popularny poeta i artysta został nominowany do nagrody Spellemannprisen za album Sanger du skal få når jeg dør (Piosenki, które dostaniesz, gdy umrę).
Jako pisarz, Skaug otrzymał Nagrodę Bjørg Vik za „umiejętność docierania do szerokiego grona odbiorców i dostarczania wielu osobom literackich przeżyć poprzez swoje wiersze. Dzięki wykorzystaniu nowych kanałów komunikacji, takich jak Instagram i inne media społecznościowe, laureat nagrody sprawił, że nowe pokolenia zaczęły czytać poezję.”
Trygve Skaug zagra koncert w Longyearbyen Kulturhus podczas ostatniego dnia festiwalu, w piątek 6 września.
Sigríður Hagalín Björnsdóttir
Sigríður Hagalín Björnsdóttir (ur. 1974) to pisarka, dziennikarka i redaktorka wiadomości, urodzona w Reykjaviku. Björnsdóttir zdobyła uznanie dzięki powieści Den avstengte øya (Przerwana wyspa), która była najczęściej sprzedawaną książką na Islandii w 2016 roku (wydana po norwesku w 2019 roku).
W Den avstengte øya Islandia nagle traci wszelki kontakt ze światem zewnętrznym. Książka zadaje pytania o to, jak społeczeństwo wyspiarskie poradzi sobie w całkowitej izolacji oraz jak dramatyczne zmiany wpływają na życie społeczne, co jest w wielu aspektach bardzo istotne również dla Svalbardu.
Podczas festiwalu Hagalín opowie o swojej twórczości i islandzkiej literaturze w rozmowie ze Stellą Soffíą Jóhannesdóttir.
Espen Ytreberg
Espen Ytreberg jest profesorem na Wydziale Mediów i Komunikacji Uniwersytetu w Oslo. Ytreberg jest autorem dwóch cenionych książek z zakresu literatury faktu: En forsvunnet by (Zaginione miasto, 2014) i Kapp Hjertestein (Przylądek Kamienne Serce, 2018), a także powieści historycznej Amundsen (2016).
W swojej najnowszej książce Utryddelsen – Historien om den norske industrielle hvalfangsen (Wytępienie – Historia norweskiego przemysłowego wielorybnictwa, 2023) opowiada historię tego, co określa się jako pierwszą erę ropy naftowej, opierając się na zdjęciach i opowieściach uczestników tamtych wydarzeń. Podczas festiwalu możesz posłuchać wykładu Ytreberga w Muzeum Svalbardu we wtorek 3 września.
Marie Aubert
Marie Aubert (ur. 1979) zadebiutowała w 2016 roku zbiorem opowiadań Kan jeg bli med deg hjem (Czy mogę pójść z tobą do domu?), który spotkał się z entuzjastycznym przyjęciem i zdobył wielu czytelników. Jej powieść Voksne mennesker (Dorośli ludzie, 2019) została nominowana do Nagrody Księgarzy i zdobyła Młodzieżową Nagrodę Krytyków w 2020 roku. Jeg er egentlig ikke sånn (Właściwie nie jestem taka) to trzecia książka Marie Aubert. Jej książki zostały sprzedane do wielu krajów.
Podczas festiwalu będzie można posłuchać rozmowy z Aubert na temat jej twórczości.
Hanne Gjerde
Zwyciężczyni Nagrody Bokslukerprisen 2024.
Pisarka i prawniczka Hanne Gjerde (ur. 1973) pochodzi z Oslo i zadebiutowała trylogią dla dzieci o przyjaźni: BESTEVENN PÅ BOKS (Najlepszy przyjaciel w pudełku). Jej najnowsza książka, Evighetsspillet (Gra o wieczność, 2022), zdobyła Nagrodę Bokslukerprisen 2023/24. W jury zasiadali uczniowie 5. klasy ze szkoły w Longyearbyen, a Hanne Gjerde została specjalnie zaproszona na festiwal, aby uhonorować tych wspaniałych młodych jurorów z 5. Klasy.
Bokslukerprisen to darmowa, ogólnokrajowa nagroda promująca czytelnictwo wśród uczniów szkół podstawowych, organizowana przez stowarzyszenie Foreningen !les.
Stella Soffía Jóhannesdóttir
Stella jest literaturoznawczynią i od wielu lat zajmuje się literaturą islandzką. Pracowała w branży wydawniczej, w Storytel Island, na Międzynarodowym Festiwalu Literackim w Reykjaviku i była członkiem zespołu, gdy Islandia była gościem honorowym na Targach Książki we Frankfurcie w 2011 roku. Longyearbyen Festival Literacki od kilku lat utrzymuje kontakt ze Stellą i Reykjavik International Literary Festival, starając się zorganizować współpracę podobną do tej.
Podczas festiwalu Stella będzie mówić o literaturze islandzkiej oraz przeprowadzać wywiady z islandzkimi autorami.
Endre Harvold Kvangraven
Endre Harvold Kvangraven (ur. 1982) to literaturoznawca i ekofilozof. Przez dużą część swojego życia mieszkał w Afryce, ale w ostatnich latach wrócił do Norwegii, gdzie bada relacje między ludźmi a innymi zwierzętami, od wilków po ptaki. Posiada tytuł magistra z Centrum Rozwoju i Środowiska na Uniwersytecie w Oslo, a obecnie jest doktorantem na Uniwersytecie w Stavanger. W 2021 roku wydał książkę Ulv i det norske kulturlandskapet (Wilk w norweskim krajobrazie kulturowym).
Kvangraven jest rezydentem w Artica Svalbard. Podczas swojego pobytu będzie koncentrował się na badaniu ptaków w najnowszej literaturze norweskiej. O projekcie opowie podczas wykładu lunchowego na festiwalu.
Cynthia Reeves
Cynthia Reeves to nagradzana amerykańska autorka kilku książek beletrystycznych, w tym powieści The Last Whaler (Ostatni wielorybnik), której akcja toczy się na Svalbardzie w latach 30. i 40. XX wieku (Regal House Publishing, wrzesień 2024). Jej najnowsze opowiadanie „The Last Glacier” (Ostatni lodowiec), którego narratorem jest lodowiec Austfonna, zostało włączone do antologii literatury spekulatywnej If the Storm Clears (Jeśli burza ustąpi) wydanej przez Blue Cactus Press, koncentrującej się na wzniosłości świata przyrody.
Reeves wygłosi wykład, w którym skupi się na tym, jak Svalbard stał się integralną częścią jej opowieści. Prezentacja będzie ilustrowana zdjęciami i nagraniami wideo, które zainspirowały powstanie The Last Whaler, a także obejmie czytanie fragmentów powieści.
Festival Literacki 2024 w Longyearbyen: Polarlit – przyjęcie inauguracyjne
Polarlit to nowy magazyn literacki, który publikuje poezję, prozę oraz sztuki wizualne tworzone przez społeczność Svalbardu oraz wszystkich, których ona inspiruje. Pierwszy numer, zawierający prace 15 twórców w siedmiu językach, zostanie zaprezentowany na Longyearbyen Literature Festival. Wśród pierwszych autorów, których twórczość ukazała się w magazynie, jest Leszek Nord. Wiersze poety zostały przetłumaczone na język norweski i angielski. Za szatę graficzną magazynu odpowiada architektka Anita Horowska. Można dołączyć do wydarzenia inaugurującego, aby spotkać pisarzy i artystów, wysłuchać wybranych tekstów i dowiedzieć się, jak przyczynić się do powstania kolejnego numeru. Egzemplarze magazynu będą dostępne na sprzedaż.
Inauguracja pierwszego wydania Polarlit odbędzie się w Tio Moncho w poniedziałek, 2 września.
Redaktorzy: Jennifer Fergesen, Paula Sankelo, Eirik Bø
Festival Literacki 2024 w Longyearbyen: pokaz filmu i koncerty
Pokaz Filmu: Kalak (2023)
Powieść wspomnieniowa Kalak (2007) to brutalna historia o silnych autobiograficznych wątkach, poruszająca tematy dorastania, nadużyć, przemocy, uzależnień, życia na Grenlandii i wielu innych. Teraz powieść została sfilmowana, a jej premiera odbywa się właśnie w Norwegii.
Kim Leine zaprezentuje film podczas dnia otwarcia festiwalu, w niedzielę 1 września, w Huset. Wydarzenie jest organizowane przez Klub Filmowy Longyearbyen.
Koncert: Klaus Vatne
Jon Fosse otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury w 2023 roku, co zasługuje na świętowanie, również w Longyearbyen. Klaus Vatne skomponował muzykę do tomiku poezji Fosses Songar (2009) i zagra koncert razem z gitarzystą Viggo Krugerem.
Koncert odbędzie się w restauracji Polfareren we wtorek, 3 września o godz. 21.00. Cena biletu: 200 NOK.
Koncert: Trygve Skaug
Trygve Skaug (ur. 1985) to norweski autor tekstów, muzyk i poeta pochodzący z Trøgstad. Skaug jest jednym z najlepiej sprzedających się poetów w Norwegii, z prawie 200 000 obserwujących na Instagramie. Jego teksty są szeroko udostępniane, a w 2017 roku ten popularny poeta i artysta został nominowany do nagrody Spellemannprisen za album Sanger du skal få når jeg dør (Piosenki, które dostaniesz, gdy umrę).
Jako pisarz Skaug otrzymał Nagrodę Bjørg Vik za „…umiejętność dotarcia do szerokiego grona odbiorców i dostarczania literackich przeżyć dla wielu dzięki swoim wierszom. Dzięki wykorzystaniu nowych kanałów komunikacji, takich jak Instagram i inne media społecznościowe, laureat nagrody zachęcił nowe pokolenia do czytania poezji.”
Trygve Skaug zagra koncert w Longyearbyen Kulturhus podczas ostatniego dnia festiwalu, w piątek 6 września.
Festival Literacki 2024 w Longyearbyen: harmonogram
Niedziela, 1 września
Kim Leine
Rozmowa z autorem Kalak
Miejsce: Huset, godz. 17:30
Pokaz Filmu: Kalak (2023)
Organizator: Longyearbyen Filmklubb
Miejsce: Huset, godz. 19:00
Poniedziałek, 2 września
Endre Harvold Kvangraven
Wykład lunchowy: Ptaki w najnowszej literaturze norweskiej
Miejsce: Biblioteka, godz. 11:30
Polarlit: Launch Party
Magazyn literacki stworzony przez społeczność Svalbardu
Miejsce: Tio Moncho’s, godz. 18:00
Cynthia Reeves
Wykład i czytanie: The Last Whaler
Miejsce: Nordover, godz. 20:00
Wtorek, 3 września
Espen Ytreberg
Wykład: Utryddelsen – Historien om den norske hvalfangsten
Miejsce: Muzeum Svalbard, godz. 18:00
Ruth Lillegraven
Rozmowa i czytanie z Atlanten
Miejsce: Muzeum Svalbard, godz. 19:00
Koncert: Songar
Klaus Vatne, kompozycje do tekstów Jona Fossego
Miejsce: Restauracja Polfareren, godz. 21:00
Środa, 4 września
Marie Aubert i Dordi Strøm
Spotkanie autorskie
Miejsce: Pub Karlsberger, godz. 18:30
Lytt og drikk
Mieszkańcy Svalbardu czytają na głos swoje ulubione teksty <3
Miejsce: Pub Karlsberger, godz. 20:00
Czwartek, 5 września
Literatura islandzka
Stella Soffía Jóhannesdóttir rozmawia z autorką Sigríður Hagalín Björnsdóttir
Miejsce: Pub Karlsberger, godz. 19:00
Oliver Lovrenski
Spotkanie z zeszłoroczną literacką sensacją
Miejsce: Pub Karlsberger, godz. 20:30
Piątek, 6 września
Jón Kalman Stefánsson
Spotkanie z jednym z największych autorów nordyckich
Miejsce: Nordover, godz. 19:00
Trygve Skaug
Koncert i poezja
Miejsce: Longyearbyen Kulturhus, godz. 20:30
Bilety na wydarzenia można kupić na stronie: longyearbyenlitteraturfestival.no
Kontynuuj podróż:
Głos płynący na Spitsbergen. Rozmowa z Zofią Bunsch-Makarewicz
Doskonały artykuł. Jestem wręcz zdumiony jak bardzo bogaty był program tegorocznego festiwalu. Jak wielu ciekawych pisarzy zostało zaprezentowanych. Literatura na północy ma się świetnie!