Małgorzata Rosiak W XIX wieku w Europie zaczęły kształtować się pierwsze ruchy kobiece walczące o dostęp do edukacji, niezależności ekonomicznej i praw wyborczych dla kobiet. Dominował patriarchat, ale we Francji, Wielkiej Brytanii, czy w Polsce głos zaczęły zabierać kobiety, które nie zgadzały się z takim stanem rzeczy. W 1820 roku w Paryżu na świat przychodzi jedna z nich: Léonie d’Aunet.
Léonie d’Aunet: pierwsza kobieta w wyprawie naukowej na Spitsbergen
Kiedy w 1939 roku* w wieku dziewiętnastu lat Léonie wypływa na Spitsbergen, obecność kobiet na pokładzie statku jest zgoła kontrowersyjna. Dlaczego więc zdecydowano się ją nań wprowadzić? Umożliwił jej to związek z malarzem ekspedycyjnym François-Auguste Biardem. Organizatorom ekspedycji chcącym obecności Biarda w wyprawie postawiła warunek, że ona również będzie mogła do nich dołączyć. I tak stała się pierwszą kobietą, która wzięła udział w wyprawie naukowej na Spitsbergen La Recherche.
Klimat tu nadzwyczajnie ostry. W listopadzie zamarza merkuryusz, wódkę rąbią siekierami i często bywa tam od 45 do 50 gradusów mrozu”.
Léonie d’Aunet
Podróż kobiety na Spitzberg: książka Léonie d’Aunet
Owocem kursu obranego na Svalbard była książka, w której Léonie d’Aunet opisała swoje doświadczenia z wyprawy. Voyage d’une femme au Spitzberg opublikowano w 1854 roku. W 1857 roku książkę wydano również w języku polskim, a z języka francuskiego przetłumaczył ją Jerzy Laskarys. Zatytuowano ją wówczas Podróż do Spitzberga.
Istne floty wysp lodowatych otaczały korwetę i pokrywały całą przestrzeń morza. Lody biegunowe nigdy żadnym pyłem nie zbrudzone, równie czyste dzisiaj jak pierwszego dnia stworzenia, błyszczą najżywszemi kolorami; połysk dyamentów, oślepiające odcienia szafirów i szmaragdów połączone w nieznanym i czarującym blasku.
Léonie d’Aunet
Léonie d’Aunet stała się nie tylko pierwszą kobietą, która wzięła udział w wyprawie naukowej na Spitsbergen, ale również pierwszą, która wydała książkę na temat Spitsbergenu. Czytając Podróż kobiety na Spitzberg wyczuwa się niezwykłą wrażliwość na otoczenie, ale też naukową ciekawość. Świadectwo Léonie d’Aunet to obrazowe przełożenie na papier odczuć towarzyszących kobiecie w wyprawie, dokładne opisy zwierząt, roślin i krajobrazów. Książka zawiera nie tylko piękne opisy Spitsbergenu, ale również truności ekspedycji. W jednym z poruszających momentów Léonie opowiada o cmentarzysku pozostałym po wielorybnikach.
Życie prywatne Léonie d’Aunet
W 1840 roku d’Aunet wyszła za malarza przyjmując jego nazwisko: Biard. W 1844 roku nawiązała romans z Victorem Hugo, co w 1845 roku doprowadziło ją za więzienne kraty. Jak do tego doszło? Zraniony mąż nakazał śledzić żonę, z którą był w sepracji. Nakryta na spotkaniu z Hugo została pojmana i doprowadzona do więzienia dla prostytutek i niewiernych żon. Hugo ze względu na koneksje uniknął kary, jednak Leonie pozostała w więzieniu Saint-Lazare na dwa miesiące i trzy tygodnie.
Osobiste refleksje pani Léonie d’Aunet pozwalają nam dzisiaj zanurzyć się w realiach ówczesnych wypraw naukowych na Spitsbergen. Książka jest wyjątkowa nie tylko ze względu na kierunek podróży, ale również na jej charakter. Léonie d’Aunet nie była jedynie towarzyszką mężczyzny podróżującego na Svalbard, ale pełnoprawną członkinią ekspedycji, dzięki której możemy dzisiaj zobaczyć Spitsbergen jej oczyma.
*niektóre źródła datują początek wyprawy na 1838 rok.
brawo!