Małgorzata Rosiak Postaw kawę autorce: buycoffee.to/halospitsbergen
Spitsbergen to największa wyspa archipelagu Svalbard, znajdująca się na dalekiej północy Norwegii. Położona jest między 74° a 81° szerokości geograficznej północnej i znajduje się w obrębie koła podbiegunowego. Latem temperatura sięga tu zaledwie kilku stopni powyżej zera. Nie przeszkadza to w prowadzeniu intensywnych badań, m.in. w Polskiej Stacji Polarnej Hornsund. Ze względu na obecność niedźwiedzi polarnych niezbędne jest noszenie broni. Ważna jest znajomość zasad bezpieczeństwa, w tym użycie flary w sytuacjach zagrożenia. Środowisko naturalne Spitsbergenu zachwyca o każdej porze roku. W niniejszym artykule znajdziesz wszystkie podstawowe informacje na temat wyspy Spitsbergen.
Historia Spitsbergenu
Historia tego wyjątkowego miejsca sięga czasów wikingów, jednak wyspa zyskała na znaczeniu w XVI wieku. Spitsbergen został odkryty dokładnie w 1596 roku przez holenderskiego żeglarza. Ślady wypraw, w których uczestniczył Willem Barents, do dziś fascynują podróżników i badaczy Arktyki. Wielu śmiałków próbowało zapisać się na kartach historii tego miejsca. Salomon August Andrée zapisał się nań dzięki swojej odważnej, choć nieudanej, wyprawie balonem na biegun północny.
Górnictwo na Spitsbergenie
Górnictwo ma tu długą i bogatą historię. Głównym ośrodkiem działalności stała się osada Longyearbyen. Traktat Spitsbergeński umożliwia państwom sygnatariuszom prowadzenie działalności górniczej na Svalbardzie na równych prawach. Działalność górnicza została ograniczana. Największa kopalnia węgla, Svea Nord, została zamknięta w 2015 roku. Stanowiło to część szerszego ruchu Norwegii ku zrównoważonemu i ekologicznemu zarządzaniu zasobami naturalnymi regionu. Ostatnią norweską kopalnię zamknięto w 2025 roku. Barentsburg to jedyna czynna osada na Svalbardzie, w której wciąż prowadzi się wydobycie węgla. W Pyramiden prowadzono wydobycie węgla aż do 1998 roku, kiedy to działalność górnicza została definitywnie zakończona. Ny-Ålesund pierwotnie funkcjonowało jako osada górnicza, lecz po zamknięciu przekształcono je w centrum badań naukowych.
Ekosystem Svalbardu
Archipelag posiada unikatowy ekosystem, który jest bezpośrednim wynikiem surowego, arktycznego klimatu regionu. Warunki te stwarzają środowisko, w którym flora i fauna muszą wykazywać znaczną odporność i przystosowanie do ekstremalnych warunków. Na mapie wyspy Spitsbergen przetrwają tylko najbardziej wytrzymałe gatunki takie jak mchy, porosty, niskie krzewy i trawy.
Svalbard: zwierzęta
Archipelag to dom dla wielu arktycznych gatunków. Można tu spotkać niedźwiedzie polarne, lisy polarne, morsy, renifery oraz liczne ptaki. Zwierzęta muszą radzić sobie z trudnymi warunkami pogodowymi. Niedźwiedzie polarne, które są ikoną tego regionu, przystosowały się do życia w zmiennych temperaturach. Głównie poprzez grubą warstwę tłuszczu i gęste futro. Lis polarny, kolejny typowy mieszkaniec, także wykazuje podobne adaptacje. Zmienia barwę futra z sezonu na sezon. Pozwala mu to na lepsze maskowanie się zarówno w śnieżnych zimach, jak i w bardziej skalistych letnich warunkach.
Renifery
Często można tu spotkać również renifery, które spacerują swobodnie nawet po ulicach Longyearbyen. Svalbardzkie renifery są mniejsze od swoich kontynentalnych kuzynów.
Roślinność jest tu skromna, ale odporna. Dominują głównie mchy, porosty oraz niskie trawy, które są w stanie przetrwać w tundrowym krajobrazie. W okresie letnim tundra pokrywa się kolorowymi kwiatami, takimi jak mlecznik alpejski, sasanka arktyczna, czy gęsiówka arktyczna.
Jak dotrzeć na Spitsbergen?
Najwygodniejszym sposobem dotarcia na Spitsbergen jest przelot na lotnisko Svalbard Airport, które znajduje się w pobliżu Longyearbyen. Alternatywą dla podróży lotniczej może być rejs przez Morze Arktyczne. Dostępny głównie w cieplejszych miesiącach, gdy warunki atmosferyczne bywają bardziej sprzyjające żegludze. Należy jednak pamiętać, że pogoda w Arktyce potrafi być bardzo zmienna, a warunki atmosferyczne bywają ekstremalne, szczególnie poza sezonem letnim. Warto także uwzględnić unikalne zjawiska przy planowaniu wyprawy, takie jak noc polarna. Trwa od końca października do połowy lutego i znacząco wpływa na warunki podróży i atrakcji na miejscu. W tym czasie można podziwiać spektakularne zorze polarne, które rozświetlają niebo nad Isfjorden. To jeden z największych fiordów na Spitsbergenie, który będący największą wyspą Norwegii, zachwyca niezwykłymi zjawiskami przyrodniczymi.
Longyearbyen: gdzie się zatrzymać?
Miasto oferuje szeroki wybór miejsc noclegowych. To hotele, hostele, prywatne kwatery udostępniane w ramach Airbnb, a nawet jeden camping. Większość obiektów znajduje się w niedalekiej odległości od Svalbard Airport. Planując pobyt, warto wybrać lokalizację z dobrym widokiem na niebo. Zimą istnieje duża szansa na obserwację zorzy polarnej. Miłośnikom przyrody i oszczędności polecamy miejsca noclegowe w pobliżu lodowca Longyearbreen znajdujące się w Nybyen.
Co robić w Longyearbyen?
W Longyearbyen, dostępnym dzięki dobremu dojazdowi ze Svalbard Airport, warto rozpocząć zwiedzanie od Svalbard Museum i Svalbard Global Seed Vault. Podczas nocy polarnej można podziwiać piękną zorzę polarną. Miłośnicy przygód mogą wybrać się na kilkudniowy trekking lub kilkugodzinny hike w okolicach lodowca Longyearbreen. Miasto oferuje wszelkiego rodzaju aktywności, które pozwalają poznać unikalną przyrodę i klimat tego arktycznego miejsca. Popularne są również psie zaprzęgi, które pozwalają poczuć prawdziwego ducha Arktyki.
Spitsbergen pogoda i temperatura
Polarny klimat charakteryzuje się bardzo zimnymi zimami i stosunkowo chłodnymi latami. Temperatury zimą mogą spadać poniżej -20°C, choć średnia temperatura w najzimniejszych miesiącach to około -20°C do -12°C. Latem temperatura sięga od 3°C do 7°C. Warunki atmosferyczne w regionie są stale monitorowane przez stacje meteorologiczne, w tym Polską Stację Polarną Hornsund. Dostarcza ona cennych danych o zmianach klimatu i zjawiskach takich jak zorza polarna. W pobliżu stacji znajduje się także imponujący lodowiec Hansa, będący ważnym obiektem badań nad środowiskiem.
Polskie akcenty na Spitsbergenie
Jednym z najważniejszych polskich akcentów jest Stacja Badawcza Hornsund o dokładnej nazwie Polska Stacja Polarna Hornsund im. Stanisława Siedleckiego. Fiord Hornsund to miejsce, w którym położona jest stacja. Znajduje się ona w Zatoce Białego Niedźwiedzia i jest kluczowym ośrodkiem badań polarnych prowadzonych przez polskich naukowców. Stacja została założona w 1957 roku i od tego czasu odgrywa istotną rolę w badaniach klimatycznych, glacjologicznych i ekologicznych. Lodowce Spitsbergenu, będące jednymi z najważniejszych obiektów badań, dostarczają cennych danych na temat zmian klimatycznych i dynamiki lodowców. Polscy naukowcy prowadzą tu liczne badania, które przyczyniają się do lepszego zrozumienia procesów zachodzących w Arktyce i ich globalnych implikacji. Stacja Polarna Hornsund jest nie tylko centrum naukowym, ale także symbolem międzynarodowej współpracy i polskiego wkładu w badania Arktyki.
Polski Spitsbergen: pozostałe stacje badawcze
Fiord Hornsund to tylko jedno z miejsc, które gości naszych rodaków, bo polski Spitsbergen to także inne stacje badawcze. Mowa między innymi o Stacji im. Stanisława Baranowskiego Uniwersytetu Wrocławskiego, Stacji Polarnej Uniwersytetu Mikołaja Kopernika i Stacji Polarnej Petuniabukta Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. W tychże polskich stacjach badawczych odbywa się szereg badań, które piszą przyszłość naszej planety. O pracy w odizolowanej stacji polarnej na łamach serwisu halospitsbergen.pl opowiadało wielu znamienitych gości. O pracy na Stacji Polarnej Petuniabukta mówił między innymi dr Jakub Małecki. Stacja polarna UAM położona jest nad Zatoką Petunia, w północnej części Billefjordu.
Spitsbergen temperatura globalne ocieplenie
Wyspa będąca częścią archipelagu Svalbard, jest jednym z najbardziej dotkniętych miejsc na świecie przez skutki globalnego ocieplenia. Zmiany klimatyczne są tutaj szczególnie widoczne: lodowce topnieją w szybkim tempie. Prowadzi to do podnoszenia się poziomu morza, a także do zmian w ekosystemach arktycznych. Temperatury rosną znacznie szybciej niż w innych częściach świata, co ma poważne konsekwencje dla lokalnej fauny i flory. Drastyczne cofanie się lodowca Longyearbreen jest jednym z wielu przykładów obserwowanych na wyspie. W Ny-Ålesund oraz w Polskiej Stacji Polarnej Hornsund prowadzone są długoterminowe badania naukowe, które dokumentują tempo i skalę tych zmian.
Podobnie jak w wielu regionach arktycznych, obserwuje się tu wzrost temperatur. Zjawisko to jest częścią globalnego trendu ocieplenia klimatu. Zmiany te wpływają na topnienie lodowców i zmniejszenie pokrywy lodowej. Prowadzi to do zmian w lokalnych ekosystemach i warunkach życia zarówno ludzi, jak i dzikiej fauny. Wyższe temperatury zimą i latem mogą powodować większą zmienność pogodową i intensyfikację zjawisk, takich jak opady deszczu i śniegu. Ocieplenie ma długoterminowe implikacje dla naturalnej równowagi w regionie. Wpływa na wszystko, od wzorców migracji dzikich zwierząt po dostępność zasobów naturalnych.
Svalbard to miejsce o niezwykłej wartości naukowej i historycznej. Region ten skrywa liczne ślady dawnych wypraw polarnych. Znajdują się tu też fascynujące formacje geograficzne, takie jak Góry Atomowe, Góra Newtona czy Góra Piłsudzkiego.
