Svalbard, Spitsbergen, Arktyka
Z Dominiką Saikkonen-Dąbrowską rozmawiamy o wrażliwości, odpowiedzialności prowadzenia centrum artystycznego w Longyearbyen i turystyce polarnej, która dzisiaj stanowi jeden z kluczowych tematów związanych z kierunkiem rozwoju tego wyjątkowego miejsca, ale także jest jednym z głównych wątków w rozmowach o zagrożeniach wpływających na środowisko Svalbardu.
Dzisiaj 14 sierpnia 2025 roku mija dokładnie sto lat odkąd w życie wszedł Traktat Svalbardzki, a archipelag stał się częścią Norwegii. Początkowo podpisało go 9 państw, lecz w kolejnych latach dołączały kolejne. Polska złożyła podpis 2 września 1931 roku.
Ciemność pożerała wpadający w nią psi zaprzęg, a psy oddawały się jej. Melodia dzwoniących szelek i linek wymieszana z oddechem biegnących psów zdawała się grać pod batutą zaklęć maszerki. Norweskie hoyre i venstre czarowały zaprzęgiem jak uderzenia metronomu. Czerń zalała wyrastające z ziemi górske monumenty doliny Adventdalen. Widać było jedynie to, co oświetlone światłem pochodzącym od człowieka. Bardzo niewiele, ale wystarczająco, by zliczyć biegnące w zaprzęgu psy.
Na Svalbardzie zastrzelono niedźwiedzia polarnego. Jak wynika z raportu przygotowanego dla policji, niedźwiedź miał zostać zastrzelony ze względu na ochronę grupy mieszkańców. Do wydarzenia doszło na Blomstrandhalvøya w Kongsfjorden.
Zapowiadane zamknięcie ostatniej pozostałej na Svalbardzie norweskiej kopalni węgla stało się faktem. 30 czerwca 2025 roku kopalnia 7 zlokalizowana na górze nieopodal Longyearbyen została zamknięta. Finalizacja planów zamknięcia następuje z kilkuletnim opóźnieniem wywołanym agresją Rosji na Ukrainę w 2022 roku.
Problem śmieci morskich zagraża środowisku naturalnemu na całym świecie. Arktyka nie jest z tego kryzysu środowiskowego wyłączona. Fundacja forScience wraz z Spitsbergen Kunstnersenter / Artists Center w ramach wystawy A litter bit of heaven: Arctic marine litter exhibition zaprezentowała ułamek odpadów zebranych w ramach projektu ICEBERG.
W dziejach ludzkości nasza planeta była okradana z zasobów z nieodwracalnym kosztem środowiska. Niestety, mimo że głębiny morskie są kluczowe dla zdrowia Ziemi, jesteśmy świadkami rozpoczynającej się gonitwy wydobycia złóż minerałów z dna morskiego. Proces ten może doprowadzić do fatalnych konsekwencji dla oceanów i ludzi, których dobrobyt jest od nich zależny. Natur og Ungdom i Arctic Climate Action Svalbard protestują przeciwko górnictwu głębinowemu w Arktyce.
Droga Zuzanny Dunajskiej na Svalbard usłana była ciekawością i potrzebą poszerzania wiedzy na temat tego miejsca. Pierwszy raz przybyła tu w 2023 roku, by przeprowadzać badania rejonie Eidembukty. W 2024 roku dostała się na Uniwersytet Svalbardzki. Obrane kierunki- biologia zmiany klimatu oraz arktyczna molekularna morska ekologia- umożliwiły jej przyjrzenie się Spitsbergenowi z bliska, przez soczewkę mikroskopu.
Zimą mężczyznom doskwierał przygnębiający brak słońca. Wyraźnie widoczne były zmiany nastrojów. Polarnicy spodziewali się w Hornsundzie niższych temperatur. Byli zaskoczeni, że nie dochodziły do minus pięćdziesięciu stopni. Ich zachwyt wzbudziła za to szalenie kolorowa wiosna. O tej porze 1958 roku Zofia Bunsch-Makarewicz w audycji „Halo, Spitsbergen” dyktuje polarnikom, a w tym swojemu mężowi, przepis na pączki.
Z wielkim smutkiem i żalem dzielę się informacją przekazaną przez Katarzynę Makarewicz. 6 maja 2025 roku, trzy tygodnie po swoich 97. urodzinach zmarł Tadeusz Makarewicz- meteorolog, uczestnik pionierskiej wyprawy na Spitsbergen w latach 1957-1958, miłośnik Spitsbergenu, współautor książki ,,Halo, Spitsbergen!”. Rodzinie i Bliskim składamy wyrazy ogromnego współczucia.