Monika Subda Koniec świata to dobry początek – pisze w swojej książce o Spitsbergenie Ilona Wiśniewska. Położone w surowym, lecz zadziwiająco pięknym krajobrazie Svalbardu, Longyearbyen jest niczym skrzynia pełna skarbów dla każdego podróżnika. Fascynujące inicjatywy naukowe, arktyczny chłód, magiczne widoki i bogactwo kulturowe przyciągają na daleką północ przybyszów ze wszystkich kontynentów.
Zajrzyjmy zatem do miejsc, które są świadectwem niezwykłej historii Svalbardu, a także do tych, które wskazują kierunek jego przyszłości. W Longyearbyen każdy dzień to nowa opowieść.
Miejsca, które warto odwiedzić w Longyearbyen
Svalbard Kirke
Kościół w Longyearbyen, znany jako Svalbard Kirke, jest wyjątkowym miejscem nie tylko ze względu na swoje położenie, ale także funkcję – stanowi bowiem centrum życia społeczności lokalnej. Ten prosty, lecz urokliwy budynek jest najbardziej na północ wysuniętą świątynią na świecie.
Historia Svalbard Kirke sięga 1921 roku, kiedy rozpoczęto budowę kościoła protestanckiego pod wezwaniem Naszego Zbawiciela. Świątynia została jednak zniszczona podczas II wojny światowej. Dopiero kilkanaście lat później, a dokładnie w roku 1956 położono kamień węgielny pod nowy budynek sakralny. Budowę rozpoczęto w 1957, a konsekracja nastąpiła 24 sierpnia 1958 roku.
Kościół w swojej obecnej strukturze jest otwarty dla wszystkich, niezależnie od wyznania. Pełni również wiele funkcji: od regularnych nabożeństw, przez koncerty i inne wydarzenia kulturalne, aż po przyjazną przestrzeń spotkań dla osób z całego archipelagu. Świątynia, która jest otwarta 7 dni w tygodniu przez całą dobę, służy mieszkańcom Barentsburga, Svea, Ny-Ålesund, Hopen, czy Bjørnøya.
Od 2019 roku pastorką Svalbard Kirke jest Siv Limstrand.
Globalny Bank Nasion
Globalny Bank Nasion został oficjalnie otwarty w 2008 roku i szybko stał się jednym z najbardziej ikonicznych symboli globalnych wysiłków na rzecz zachowania bioróżnorodności. Obiekt wykorzystuje naturalne chłodne warunki arktyczne do konserwacji nasion, zapewniając im długoterminową żywotność. Z uwagi na to określa się go nawet mianem zamarzniętego ogrodu Eden.
Skarbiec jest świadectwem światowej solidarności i współpracy w zakresie ochrony zasobów genetycznych roślin. Do tej pory Bank przechowuje nasiona setek tysięcy roślin, co stanowi niewiarygodnie cenną „polisę ubezpieczeniową” dla przyszłych pokoleń.
Z uwagi na to, że obiekt stanowi jedno z najlepiej zabezpieczonych miejsc na świecie, wstęp do niego jest niemal całkowicie zakazany. Turyści mogą go zatem podziwiać jedynie z zewnątrz.
Svalbard Museum
Muzeum Svalbardu położone w Longyearbyen to intrygujące miejsce, które opowiada historię archipelagu od czasów jego odkrycia aż po współczesność. To nie tylko skarbnica wiedzy o historii wydobycia węgla, roli regionu w II wojnie światowej oraz jego bogatej flory i fauny, ale także edukacyjne centrum, które przybliża życie w jednym z najbardziej ekstremalnych środowisk na Ziemi.
Ekspozycje muzealne obejmują szeroki zakres tematów, od geologii, przez okres polowań na wieloryby, po historię badań polarnych i eksploracji. Znajdują się tam także interaktywne wystawy dotyczące dzikiej przyrody Svalbardu, w tym informacje o jego niezwykłych mieszkańcach, takich jak niedźwiedzie polarne, morsy i renifery, oraz o unikalnych zjawiskach naturalnych, jak zorza polarna.
Muzeum jest również ważnym ośrodkiem naukowym i kulturalnym, organizującym wykłady, warsztaty i inne wydarzenia edukacyjne, które przyciągają zarówno mieszkańców, jak i turystów. To miejsce, które pozwala zrozumieć i docenić ten odległy region, odgrywając jednocześnie kluczową rolę w zachowaniu dziedzictwa Svalbardu dla przyszłych pokoleń.
North Pole Expedition Museum
North Pole Expedition Museum poświęcone jest historycznym ekspedycjom na Biegun Północny. Zlokalizowane w sercu Longyearbyen, muzeum obrazuje determinację i pionierski duch eksploratorów polarnych, którzy odważyli się dotrzeć do najbardziej odległych zakątków Arktyki.
Ekspozycje muzealne składają się z oryginalnych artefaktów, fotografii, dokumentów i map, które szczegółowo opisują liczne próby zdobycia Bieguna Północnego, począwszy od pierwszych wypraw w XIX wieku, poprzez słynne loty balonem i statkami powietrznymi, aż do współczesnych ekspedycji. Odwiedzający mogą zanurzyć się w opowieściach o słynnych badaczach takich jak Roald Amundsen, Robert Peary, czy Fridtjof Nansen.
Muzeum kładzie duży nacisk na edukacyjny aspekt eksploracji polarnych, podkreślając znaczenie tych wypraw dla nauki i zrozumienia naszej planety. Jest to miejsce, które inspiruje i edukuje, oferując głęboki wgląd w historię eksploracji polarnych oraz ich wpływ na naszą współczesną percepcję i ochronę środowiska polarnego.
Galleri Svalbard
W galerii prezentowane są prace zarówno lokalnych artystów ze Svalbardu, jak i twórców z innych części świata, którzy odnajdują inspirację w surowym pięknie Arktyki. Wystawy często odzwierciedlają unikalny krajobraz, dziką przyrodę i specyficzne warunki życia w regionie polarnym, a także historię i kulturę Svalbardu.
Galeria Nordover
Nordover zostało otwarte w listopadzie 2022 roku i stało się najbardziej na północ wysuniętym ośrodkiem sztuki na świecie. Można tu obejrzeć zarówno tymczasowe wystawy, jak i stałą kolekcję dzieł norweskiego malarza, Kåre Tvetera.
W Nordover mieści się także nowoczesne kino z 32 miejscami, sklepik sprzedający prace artystów i rzemieślników ze Svalbardu oraz z innych regionów polarnych; a także kawiarnia z jednym z najpiękniejszych widoków w Longyearbyen.
Browar Svalbard
Założony przez Roberta Johansena browar rozpoczął działalność w 2014 roku, tuż po zmianie norweskiego prawa, które wcześniej zabraniało produkcji alkoholu na archipelagu.
Browar Svalbard oferuje zwiedzającym możliwość poznania procesu warzenia piwa w ekstremalnych warunkach arktycznych. Woda używana w produkcji piwa pochodzi z liczącego 2 tysiące lat lodowca Bogerbreen, co nadaje piwu niezwykle czysty i świeży smak. Zwiedzanie browaru często kończy się degustacją, podczas której można spróbować różnych rodzajów piwa, od lekkich lagerów po ciemne stouty, wszystkie warzone na miejscu.
Browar stał się jedną z głównych atrakcji turystycznych Longyearbyen, przyciągając miłośników piwa i ciekawych świata podróżników, którzy chcą doświadczyć smaku Arktyki. Oprócz działalności produkcyjnej, Svalbard Brewery pełni też funkcję społeczną, będąc miejscem spotkań dla lokalnej społeczności i oferując przestrzeń do organizacji różnorodnych wydarzeń.
Zabytkowa kopalnia węgla
W Longyearbyen można również odwiedzić zabytkową kopalnię węgla i poznać życie górnika w najbardziej wysuniętej na północ osadzie na świecie.
Gruve 3 to ważny element lokalnej historii przemysłowej. Działała od 1971 do 1996 roku i była jedną z kilku kopalń, które zapewniały lokalnym mieszkańcom zatrudnienie, stanowiąc przy tym motor napędowy gospodarki regionu przez wiele lat.
Po zamknięciu kopalni ze względów ekonomicznych i zmian w światowym rynku węgla, Gruve 3 została przekształcona w atrakcję turystyczną i edukacyjną. Dzisiaj zwiedzający mogą zgłębić historię wydobycia węgla na Svalbardzie, zobaczyć, w jaki sposób działała kopalnia, jakie technologie były używane, a także zrozumieć trudności, z jakimi musieli zmagać się górnicy pracujący w ekstremalnych arktycznych warunkach.
Wizyta w Gruve 3 to podróż w czasie, która oferuje unikalną perspektywę na przemysłowe dziedzictwo Longyearbyen i Svalbardu, a także na wpływ, jaki przemysł ten miał na rozwój społeczności lokalnej i środowisko naturalne. To miejsce, które jednocześnie opowiada o przeszłości i skłania do refleksji nad przyszłością energetyki i zrównoważonego rozwoju.
Kawiarnia Huskies Svalbard
Podczas wizyty w Longyearbyen nie można pominąć uroczej kawiarni Huskies Svalbard. Racząc się pysznym kakao, rozgrzewającą herbatą lub próbując smakowitych wypieków, można tam jednocześnie cieszyć się towarzystwem łagodnych czworonogów. Psy nastawione są do gości przyjaźnie i zazwyczaj chętnie się z nimi witają. Aby zadbać o komfort i odpoczynek zwierząt, wszystkie huskie mają swój grafik i „pracują” w kawiarni na różne zmiany. W Huskies Svalbard można również kupić pamiątki, takie jak notesy, breloczki, pocztówki czy książki.
Svalbard Buss
W Longyearbyen warto również wybrać się na 2-godzinną wycieczkę autobusem po mieście oraz poza jego obrzeżami. Taka wyprawa obfituje w wartości edukacyjne, ponieważ przewodnik opowiada w tym czasie historię Svalbardu, przejeżdżając m.in. koło tak fascynujących miejsc, jak Globalny Bank Nasion, czy obszary, gdzie znajdują się klatki psów huskie. To świetna okazja, by w bezpieczny sposób zwiedzić dalsze zakątki Longyearbyen i nacieszyć wzrok widokami jedynymi w swoim rodzaju.
Kontynuuj podróż:
- Tam, gdzie słowo spotyka się z głosem Arktyki. Festiwal Literatury w Longyearbyen
- „Północ jest jak historia, którą chce się usłyszeć przed snem”. Fotograf Arktyki Denis Jurison o nietkniętej naturze, niesamowitych ludziach i estetyce ucieczki
- „Żyjemy daleko na północy i często, jeśli potrzebujemy pomocy, zanim otrzymamy ją z kontynentu, możemy liczyć tylko na siebie” – rozmowa z Sysselmannem Svalbardu Kjerstin Askholt
