Monika Subda W dzikich, surowych krajobrazach Svalbardu, gdzie wieczna zmarzlina i lodowce dominują nad środowiskiem, żyje jeden z najbardziej fascynujących mieszkańców Arktyki – svalbardzka pardwa górska. Co w niej niezwykłego? To jedyny ptak lądowy, którego obserwuje się na terytorium archipelagu przez cały rok.
Svalbardzka pardwa górska – klasyfikacja i cechy charakterystyczne
Svalbardzka pardwa górska (Lagopus muta hyperborea) to podgatunek pardwy skalnej (Lagopus muta). Jest od niej jednak większa oraz cięższa – dorosłe ptaki mają długość 35–40 cm, a ich waga waha się między 490 a 1200 g ze względu na znaczącą sezonową zmienność masy ciała.
Svalbardzkie pardwy górskie mają białe upierzenie zimowe z wyjątkiem czarnych zewnętrznych piór ogonowych. Ich wygląd w ciągu roku ulega zmianie. Samiec, mający wyraźną czarną linię od oka do dziobu, w sezonie lęgowym wyróżnia się również dużym, mięsistym czerwonym grzebieniem nad okiem. U samicy pąsowa linia jest mniej widoczna. Swoje upierzenie letnie zmienia zazwyczaj w kwietniu lub maju. Samiec z kolei zachowuje białe upierzenie do lipca i uzyskuje pełny, brązowy odcień dopiero w połowie sierpnia.
Pod koniec września obie płcie ponownie mają upierzenie zimowe. Młode ptaki są bardziej szaro-brązowe niż ich rodzice i mają brązowy ogon.
Pardwa skalna – zasięg występowania
Pardwa skalna ma cyrkumpolarny (wokółbiegunowy) zasięg występowania w regionach tundry alpejskiej i arktycznej, a także w Alpach i Pirenejach. Podgatunek L. m. hyperborea jest jednak endemiczny dla Svalbardu i Ziemi Franciszka Józefa.
Svalbardzka pardwa górska to jedyny ptak lądowy zamieszkujący archipelag przez cały rok. Niestety, niewiele wiadomo o lokalizacji obszarów zimowania lub jej potencjalnych trasach migracyjnych.
Jak podaje Norsk Polarinstitutt, wstępne badanie z wykorzystaniem telemetrii satelitarnej wskazuje, że pardwy pozostają na obszarze lęgowym od wiosny do początku sezonu łowieckiego (10 września). Pod koniec września lub na początku października ptaki zaczynają podejmować dłuższe loty. Najdłuższa udokumentowana jesienna migracja obejmowała dystans ponad 100 km, a ptaki migrowały zarówno na północ (na zachodnią stronę Wijdefjorden, około 100 km), jak i na południe (do Hornsund, około 110 km).
Svalbardzka pardwa górska – gniazdowanie
Samce svalbardzkiej pardwy górskiej powracają na tereny lęgowe pod koniec marca, aby założyć i bronić terytorium o wielkości od 3 do 50 hektarów. Samice przybywają tam z kolei na początku kwietnia. Najlepsze siedliska dla tych niezwykłych ptaków znajdują się na stokach południowych, gdzie śnieg topnieje wcześnie. Wysokość, chropowatość terenu i cechy roślinności są najważniejszymi atrybutami krajobrazu, decydującymi o jakości siedliska do gniazdowania.
Co ciekawe, samce powracają na to samo terytorium w kolejnych latach, podczas gdy samice zmieniają i terytorium… i partnerów.
Samiec svalbardzkiej pardwy górskiej może mieć więcej niż jedną samicę na swoim terytorium, ale ta druga składa swoje jaja później niż pierwsza i wydaje mniej piskląt. Jaja są żółto-brązowe z brązowo-czarnymi plamkami. Pardwa wysiaduje je przez 21 dni, a waga piskląt przy wykluciu wynosi około 16 g.
Samica i jej potomstwo opuszczają gniazdo jeden do dwóch dni później. Pisklęta są w pełni opierzone po 10–12 dniach, ale pozostają z matką przez 10–12 tygodni. Więź między dorosłym samcem a samicą rozwiązuje się, gdy ta opuszcza gniazdo z pisklętami.
Co jedzą svalbardzkie pardwy górskie?
Dieta pardwy skalnej ulega modyfikacjom w zależności od sezonu. Rdest alpejski jest dla niej najważniejszym źródłem pożywienia latem i jesienią. Na początku zimy zjada z kolei różne gatunki traw i wiechlin.
Od listopada do lutego głównymi źródłami pożywienia pardwy svalbardzkiej są skalnica purpurowa i skalnica kępkowa, podczas gdy wierzba polarna nabiera znaczenia w jej diecie od marca do kwietnia – wtedy ptak buduje swoje rezerwy tłuszczowe.
Polowanie na svalbardzkie pardwy górskie
Szacunki populacji pardwy skalnej na całym Archipelagu Svalbard nie istnieją, ale roczny program monitoringu założony w 2000 roku udokumentował stabilne zagęszczenie, z 1–3 samcami/km² wiosną.
Polowanie na te ptaki odbywa się od 10 września do 23 grudnia, a roczny odstrzał waha się między 500 a 2300 ptaków. Ten poziom polowań nie stanowi ryzyka dla tej populacji, jednak umiejscawia on svalbardzką pardwę górską na samym szczycie najpopularniejszych gatunków małej zwierzyny pod względem liczby odstrzałów rocznie.
Kontynuuj podróż:
• Fascynujący mieszkańcy arktycznych wód: foki, morsy, wieloryby
• Renifer Svalbardzki: arktyczny tytan w miniaturowym wydaniu
• Niedźwiedź polarny: lodowe królestwo wędrującego władcy Arktyki
Źródła:
Norsk Polarinstitutt
Polarpedia.eu
Zdjęcie główne pardwy: pexels.com/Þorsteinn Friðriksson
